Ρογήρος de Flor

1. Βιογραφικά στοιχεία

Ο Ρογήρος de Flor γεννήθηκε στο Μπρίντεζι της Ιταλίας το 1267. Ο πατέρας του, Richard von Blum,1 ήταν γερακάρης στην υπηρεσία του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φρειδερίκου B΄. Σε νεαρή ηλικία εντάχθηκε στο τάγμα των Ναϊτών, με το οποίο το 1291 πήρε ενεργό μέρος στη διάσωση των κατοίκων της Άκρας από τους Μαμελούκους, που την είχαν καταλάβει. Λίγο αργότερα, όμως, όταν κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση θησαυρών και κλήθηκε να λογοδοτήσει, εγκατέλειψε το τάγμα και μετέβη στη Γένουα, όπου προσπάθησε ανεπιτυχώς να μπει στην υπηρεσία του διαδόχου του θρόνου της Νεάπολης Ροβέρτου d’ Anjou.

Στη συνέχεια ο Ρογήρος έγινε υποτελής του βασιλέα της Σικελίας Φρειδερίκου Γ΄ και διέθεσε το πλοίο και τους άνδρες που είχε στο μεταξύ συγκεντρώσει στον πόλεμο κατά των Ανδεγαυών. Στο πλαίσιο αυτού του πολέμου ο Ρογήρος έλαβε το αξίωμα του αντιναυάρχου και έγινε αρχηγός μιας ισχυρής εταιρείας Καταλανών και Αλμογαβάρων μισθοφόρων (Καταλανική Εταιρεία).

2. Η δράση του Ρογήρου στο Βυζάντιο

Μετά τη λήξη του πολέμου ανάμεσα στους Ανδεγαυούς και στους Αραγόνες (1302), ο Ρογήρος και οι άνδρες του τέθηκαν στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου (1282-1328), στον αγώνα του εναντίον των Oθωμανών, που προήλαυναν την περίοδο εκείνη στη Βιθυνία. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1303 ο Ρογήρος έφθασε με το στράτευμά του2 στην Κωνσταντινούπολη. Kατά την παραμονή του εκεί, και σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας που είχε συνάψει με τον αυτοκράτορα, έλαβε τον τίτλο του μεγάλου δούκα και νυμφεύθηκε την ανιψιά του Ανδρόνικου Μαρία Ασανίνα.

Το χειμώνα του 1303/4 ο Ρογήρος με τους στρατιώτες του πέρασαν στη Μικρά Ασία, όπου κατάφεραν σημαντικές νίκες κατά των Οθωμανών στις πόλεις Κύζικο και Φιλαδέλφεια. Ωστόσο κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεών τους επιδόθηκαν σε λεηλασίες εναντίον των πόλεων και της υπαίθρου. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ο Ρογήρος κατευθύνθηκε στη Μαγνησία, όπου είχε αποθηκεύσει τα εφόδια και τα λάφυρά του από τον πόλεμο, με σκοπό να τη χρησιμοποιήσει ως στρατιωτική βάση. Βρήκε, όμως, τις εισόδους της πόλης κλειστές και άρχισε να την πολιορκεί μέχρι το φθινόπωρο του 1304, οπότε ο Ανδρόνικος Β΄ τον ανακάλεσε στη Θράκη.3

Το χειμώνα του 1304/5 ο Ρογήρος με τα στρατεύματά του παρέμεινε στην Καλλίπολη, τοποθεσία μεγάλης στρατηγικής σημασίας, την οποία και οχύρωσε τον Ιανουάριο του 1305. Εκεί, εξαιτίας της συνεχούς απροθυμίας του αυτοκράτορα να δώσει τα οικονομικά ανταλλάγματα που ζητούσε, επιδόθηκε με τα στρατεύματά του σε λεηλασίες κατά των γύρω περιοχών.

Ο Ανδρόνικος, θέλοντας να απομακρύνει τα καταλανικά στρατεύματα από τη Θράκη, προσέφερε στον Ρογήρο τον τίτλο του καίσαρα και τα διάσημα του στρατηγού-αυτοκράτορα της Μικράς Ασίας, με εξουσία σε όλη την επικράτειά της, εκτός των σημαντικών οχυρών της. Επιπλέον, υποσχέθηκε στα καταλανικά στρατεύματα το ποσό των 20.000 υπερπύρων και 100.000 μοδίους σιτάρι μόλις θα περνούσαν τα στενά του Βοσπόρου.

Την ίδια περίοδο ο Ρογήρος έστειλε βοήθεια στους κατοίκους της Χίου για να αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς, και στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 1305, όταν έφθασε στην Καλλίπολη καταλανικός στρατός υπό την ηγεσία του Sancho d’Arago,4 με σκοπό την εφαρμογή των σχεδίων του βασιλέα της Σικελίας Ιακώβου Β΄ και του βασιλέα της Αραγονίας Φρειδερίκου Γ΄ για εγκαθίδρυση αραγονικής ηγεμονίας στην Ανατολή, τον εμπόδισε να κατευθυνθεί βορείως της Λέσβου. Με την τελευταία αυτή κίνηση ο Ρογήρος αντέκρουσε τις κατηγορίες που είχε δεχτεί παλιότερα από τους Γενουάτες ότι συνεργάζεται κρυφά με τους δύο βασιλείς με σκοπό να στραφεί μαζί τους εναντίον της αυτοκρατορίας.

Στις 10 Απριλίου5 του ίδιου έτους ο μέγας δούκας έλαβε τελικά στην Κωνσταντινούπολη τα διάσημα του τίτλου του καίσαρα και μαζί 33.000 υπέρπυρα και 100.000 μοδίους σιτάρι για το στράτευμά του. Από την πλευρά του υποσχέθηκε ότι θα μετέβαινε στη Μικρά Ασία με 3.000 Καταλανούς μισθοφόρους ενώ θα απομάκρυνε τους υπόλοιπους στρατιώτες του.

Στις 28 Απριλίου 1305 και λίγο πριν από την αναχώρησή του για τη Μικρά Ασία επισκέφτηκε για αδιευκρίνιστο λόγο6 τον Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγο στην Αδριανούπολη. Στις 30 Απριλίου 1305, όταν ο Ρογήρος de Flor αποχαιρετούσε τη γυναίκα του Μιχαήλ Θ΄ Μαρία Παλαιολογίνα, δολοφονήθηκε από έναν Αλανό Γεωργό.7



1. Ο Ρογήρος είναι γνωστός με το επίθετο Flor, που αποτελεί μετάφραση του επιθέτου Blum στα ισπανικά· βλ. Talbot, Α.Μ., “Roger de Flor”, Kazhdan, A. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzantium 3 (Oxford - Νew York 1991), σελ. 1802.

2. Ο αριθμός των καταλανικών δυνάμεων που έφθασε στην Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβριο του 1303 ποικίλλει στις διηγήσεις των πηγών. Ο Παχυμέρης [Γεωργίου Παχυμέρη, Ἀνδρόνικος Παλαιολόγος, Bekker, I., (ed.), Georgii Pachymerii, De Andronico Palaelogo (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1835), σελ. 393] κάνει λόγο για 8.000 άνδρες, ο Γρηγοράς [Νικηφόρος Γρηγορᾶς, Ῥωμαϊκῆς Ἱστορίας Λόγοι, Shopen, L. (ed.), Nicephori Gregorae Historia Byzantina 1-3 (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1829-1855), τόμ. 1, σελ. 393], για 2.000 άνδρες, και τέλος ο Muntaner [Ramón Muntaner, Crònica, de Bofarull, A. (ed.), Chronica Catalana (Barcelona 1860), κεφ. cci] για 1.500 ιππείς, 4.000 αλμογαβάρους, 1.000 άνδρες πεζικού καθώς και έναν μικρό αριθμό κωπηλατών. Η Α. Λαΐου υποστηρίζει ότι ο Muntaner αποτελεί την εγκυρότερη πηγή όσον αφορά τον αριθμό των δυνάμεων του Ρογήρου· βλ. Laiou, Α.Ε., Constantinople and the Latins: The Foreign Policy of Andronicus II 1282-1328 (Cambridge 1972), σελ. 134.

3. O Ρογήρος, σύμφωνα με τον Nicol, αγνόησε για κάποιο χρονικό διάστημα την εντολή του Ανδρόνικου να μεταβεί στη Θράκη, όμως ο επερχόμενος χειμώνας τον ανάγκασε τελικά να οπισθοχωρήσει. Βλ. Nicol, D.M., The last centuries of Byzantium 1261-1453 (London 1972), σελ. 138.

4. O E. Dade υποστηρίζει ότι ο καταλανικός στρατός του Sancho d’Arago έφθασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τον Μάιο του 1305. Βλ. Dade, E., Lateinischen Herrschaft in Konstantinopel im Rahmen der abendländischen Politik 1261-1453 (London 1972), σελ. 91.

5. Ο A. Failler ισχυρίζεται ότι ο Ρογήρος έλαβε τον τίτλο του καίσαρα στις 9 Απριλίου 1305. Βλ. Failler, A., “Chronologie et composition dans l’histoire de Georges Pachymérès (Livres VII-XIII)”, Révue des Etudes Byzantines 48 (1990), σελ. 85.

6. Η Α. Λαΐου αναφέρει την εκδοχή ότι ο Ρογήρος ήθελε να κατασκοπεύσει τον στρατό του Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγου, δεδομένου ότι γνώριζε τις εχθρικές διαθέσεις που είχε ο συναυτοκράτορας προς το πρόσωπό του. Ωστόσο η ίδια εκτιμά ότι η επιθυμία του Ρογήρου να επισκεφτεί τον Μιχαήλ Θ΄ είχε σχέση με την περιφρόνηση που του έδειξε ο τελευταίος όταν έφθασε στην αυτοκρατορία. Ενδεχομένως πίστευε πως θα είχε διαφορετική αντιμετώπιση αυτή τη φορά λόγω του αξιώματος που έφερε. Βλ. Laiou, Α., Constantinople and the Latins: The Foreign Policy of Andronicus II 1282-1453 (London 1972), σελ. 145-6.

7. Σύμφωνα με τον χρονογράφο Muntaner, ο Ρογήρος de Flor δολοφονήθηκε ύστερα από εντολή του Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγου. Βλ. Ramón Muntaner, Crònica, de Bofarull, A. (ed.), Chronica Catalana (Barcelona 1860), σελ. 85-86.