Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

1. Ανάλυση του ιστορικού γεγονότος

Μετά τη συνθήκη της Φοινίκης (205 π.Χ.) με την οποία ολοκληρώθηκε ο Α΄ Μακεδονικός πόλεμος (217-205 π.Χ.), ο Φίλιππος Ε΄ αποφάσισε να στραφεί προς τη Μικρά Ασία, όπου όμως εκτός από το βασίλειο του Περγάμου έπρεπε να αντιμετωπίσει και τους συμμάχους του, τους Ρόδιους, που όχι μόνο έλεγχαν τη ροδιακή Περαία, αλλά όλο το Αιγαίο με το στόλο τους.

Έτσι αποφάσισε το 203 π.Χ. να ναυπηγήσει ισχυρό στόλο,¹ με τον οποίο έθεσε υπό τον έλεγχό του την άνοιξη του 201 π.Χ. τις Κυκλάδες.² Στη συνέχεια, αποβιβάστηκε στη Σάμο καταλαμβάνοντας μία αιγυπτιακή μοίρα που είχε ναυλοχήσει εκεί. Ενισχυμένος με τα αιγυπτιακά πλοία, ο στόλος του Φιλίππου, ο οποίος αριθμούσε πλέον 53 κατάφρακτα πλοία, άγνωστο αριθμό από άφρακτα και 150 λέμβους και πρίστεις, απέπλευσε με κατεύθυνση προς τη Μίλητο τον Απρίλιο ή το Μάιο του 201 π.Χ. Οι Ρόδιοι αποφάσισαν να του φράξουν το δρόμο περιμένοντάς τον στη Λάδη,³ ένα νησάκι έξω από το λιμάνι της Μιλήτου, με άγνωστο αριθμό καταφράκτων, αφράκτων, ημιολίων και τριημιολίων.⁴ Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το τι συνέβη εκείνη την ημέρα.⁵ Ο Πολύβιος αναφέρει μόνο ότι οι δύο ροδιακές πεντήρεις έπεσαν αύτανδρες στα χέρια του Φιλίππου, ενώ ένα ακόμη πλοίο σήκωσε το δόλωνα και αποχώρησε από τη μάχη. Οι κυβερνήτες των πλοίων που ήταν παραταγμένα δίπλα σε αυτό έπραξαν το ίδιο, αναγκάζοντας τον επικεφαλής του ροδιακού στόλου να αποχωρήσει. Έτσι βοηθούμενοι από τον άνεμο οι Ρόδιοι έφτασαν στην ακτή της Μύνδου και από εκεί πέρασαν στην Κω την επομένη μέρα· ο Φίλιππος αποβιβάστηκε θριαμβευτής στη Μίλητο, όπου στεφανώθηκε μαζί με τον Ηρακλείδη τον Ταραντίνο, έναν από τους επικεφαλής του στόλου, ο οποίος φαίνεται ότι έκανε την έφοδο που έκρινε την έκβαση της μάχης.

Από τα ελάχιστα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας φαίνεται ότι η μάχη κρίθηκε από κάποιον επιθετικό ελιγμό του Ηρακλείδη, αλλά και τη φυγομαχία ορισμένων Ρόδιων κυβερνητών, οι οποίοι πιθανόν θεώρησαν χαμένη τη μάχη, όταν ο Άτταλος δεν ήρθε να τους βοηθήσει. Η νίκη αυτή έδωσε τη δυνατότητα στο Φίλιππο να θέσει υπό τον έλεγχό του τη Μίλητο και την περιοχή της⁶ και στη συνέχεια να επιτεθεί εναντίον του Περγάμου.

1. Walbank, F.W., “Sea-Powers and the Antigonids”, στο Adams, W.L. – Borza, E.N. (επιμ.), Philip II, Alexander and the Macedonian Heritage (Washington D.C. 1982), σελ. 213-236.

2. Reger, G., “The political history of the Kyklades 260-200 B.C.”, Historia 43 (1994), σελ. 61-62.

3. Ο Μ. Holleaux υποστηρίζει ότι προηγήθηκε η ναυμαχία της Χίου, βλ. Holleaux, M., “L’ expédition de Philippe V en Asie en 201 av. J.-C.”, REA 22 (1920), σελ. 244. Την άποψη αυτή την απέρριψε αρχικά ο Walbank, βλ. Walbank, F.W., Philip V of Macedon (Cambridge 1940) σελ. 307-308, για να την υιοθετήσει μερικά χρόνια αργότερα στο Walbank, F.W., A Historical Commentary on Polybius II (Oxford 1967), σελ. 497-499, όπως και ο Schmitt, H.H., Rom und Rhodos (München 1957), σελ. 61, 67. Ο Berthold τελικά απέδειξε ότι η αλληλουχία των γεγονότων καθιστά περισσότερο πιθανό να προηγήθηκε η ναυμαχία της Λάδης, βλ. Berthold, R.M., “Lade, Pergamum and Chios. Operation of Philip V in the Aegean”, Historia 24 (1975), σελ. 150-163. Αυτή την άποψη υιοθέτησε και ο Green, βλ. Green, P., Alexander to Actium. The Historical Evolution of the Hellenistic Age (Berkeley – Los Angeles 1990), σελ. 306, σημ. 166.

4. Το είδος των ροδιακών πλοίων, όπως επίσης το είδος και ο αριθμός των μακεδονικών πλοίων, συνάγονται από αυτά που συμμετείχαν στη ναυμαχία της Χίου, η οποία πραγματοποιήθηκε λίγο πριν ή λίγο μετά τη ναυμαχία της Λάδης, πρβλ. Πολύβ. 16.2.10 και Walbank, F.W., A Historical Commentary on Polybius II (Oxford 1967). Για ημιόλια και τριημιόλια, βλ. Charlton, J.T.M., “Hemiolia and triemiolia”, JHS 78 (1958), σελ. 14-18.

5. Περισσότερες πληροφορίες πιθανόν ανέφεραν στα έργα τους οι σύγχρονοι προς το γεγονός Ρόδιοι ιστορικοί Ζήνων και Αντισθένης, όπως μας πληροφορεί ο Πολύβιος. Θεωρούσαν μάλιστα τη ναυμαχία της Λάδης εξίσου σημαντική με αυτή της Χίου, άποψη με την οποία διαφωνεί ο Μεγαλοπολίτης ιστορικός (Πολύβ. 16.14), βλ. Walbank, F.W., A Historical Commentary on Polybius II (Oxford 1967).

6. Το ίδιο συνέβη και με τους Πέρσες μετά τη νίκη τους στη ναυμαχία της Λάδης, το 494 π.Χ. Η επανάληψη του σκηνικού με διαφορετικούς αυτή τη φορά πρωταγωνιστές καταδεικνύει τη στρατηγική σημασία της νησίδας για τη Μίλητο και την περιοχή της.