Αλέξιος Ραούλ

1. Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αλέξιος Ραούλ ήταν γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας των Ραούλ, πιθανόν γιος του Κωνσταντίνου Ραούλ.1 Ήταν νυμφευμένος με μια ανιψιά του Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (1222-1254), αυτοκράτορα Νικαίας, με την οποία απέκτησε τέσσερις γιους, τον Ιωάννη, τον Μανουήλ, τον Ισαάκιο και έναν του οποίου το όνομα δεν είναι γνωστό, καθώς και μία κόρη, το όνομα της οποίας επίσης δεν παραδίδεται. Το όνομα του Αλεξίου Ραούλ δεν εμφανίζεται στις πηγές μετά το φθινόπωρο του 1258. Πιθανόν να είχε ήδη πεθάνει.2

2. Πολιτική και στρατιωτική δράση

Την περίοδο της βασιλείας του Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (1222-1254), ο Αλέξιος Ραούλ έφερε τον τίτλο του πρωτοβεστιαρίου. Το 1242 συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους άρχοντες που ακολούθησαν τον αυτοκράτορα στην πρώτη εκστρατεία του εναντίον του ηγεμόνα της Θεσσαλονίκης Ιωάννη Αγγέλου (μαζί με τους Δημήτριο Τορνίκη, Ανδρόνικο Παλαιολόγο, Νικηφόρο Ταρχανειώτη και Ιωάννη Πετραλείφα).3

Στη συνέχεια, το 1252 παρουσιάζεται και πάλι στο πλευρό του αυτοκράτορα να λαμβάνει ενεργό μέρος στον πόλεμο εναντίον του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα (1231-1267). Μετά το τέλος του πολέμου και την υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ των δύο πλευρών, ο Αλέξιος εμφανίζεται να παραμένει μαζί με τον μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο (1259- 1282) στα Βοδενά (σημ. Έδεσσα), ύστερα από διαταγή του τότε αυτοκράτορα, ως επικεφαλής στρατεύματος με σκοπό τη φύλαξη των περιχώρων της Θεσσαλονίκης.

Την περίοδο της βασιλείας του Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως (1254- 1258) ο Αλέξιος Ραούλ καθαιρέθηκε από το αξίωμά του. Ο νέος αυτοκράτορας άσκησε αυστηρή πολιτική απέναντι στην παραδοσιακή κωνσταντινουπολίτικη αριστοκρατία, αγνοώντας τα προνόμιά της, ενώ παράλληλα ευνόησε και ανέδειξε σε αξιώματα άτομα μη αριστοκρατικής καταγωγής.Έτσι, το 1256 καθαίρεσε τον Αλέξιο από το αξίωμά του, το οποίο απέδωσε στον φίλο του Γεώργιο Μουζάλωνα, άνδρα ταπεινής καταγωγής, ενώ πιθανόν τον ίδιο χρόνο ή λίγο αργότερα φυλακίστηκαν και οι τέσσερις γιοι του.4 Παράλληλα, η κόρη του Αλεξίου Ραούλ παντρεύτηκε, ύστερα από επιθυμία του αυτοκράτορα, τον Ανδρόνικο Μουζάλωνα, γεγονός που θεωρήθηκε προσβλητικό λόγω της ταπεινής καταγωγής των Μουζαλώνων.5



1. Βλ. Ahrweiler, H., “L’histoire et la géographie de la région de Smyrne entre les deux occupations turques, particulierment au XIIIe siècle”, Travaux et Mémoires 1 (1965), σελ. 176 [επανεκτύπωση Ahrweiler, H., Byzance: les pays et les territoires (Variorum Reprints, London 1976), αρ. IV].

2. Βλ. Fassoulakis, St., The Byzantine Family of Raoul-Ral(l)e (Athens 1973), σελ. 16.

3. Η εκστρατεία αυτή, αν και ανακόπηκε πρόωρα, εξαιτίας της εισβολής των Μογγόλων στη Μ. Ασία, ωστόσο είχε σημαντικό αποτέλεσμα. Ο ηγεμόνας της Θεσσαλονίκης κατέθεσε τα αυτοκρατορικά του διάσημα και αναγνώρισε τα κυριαρχικά δικαιώματα του αυτοκράτορα της Νίκαιας, ο οποίος σε αντάλλαγμα του αναγνώρισε τον τίτλο του δεσπότη. Βλ. Ostrogorsky, G., Ιστορία του Βυζαντινού κράτους 3, μτφρ. Ι. Παναγόπουλος (Αθήνα 1997), σελ. 126.

4. Ο Α. Χατζής υποστηρίζει ότι την ίδια περίοδο που καθαιρέθηκε ο Αλέξιος Ραούλ από το αξίωμά του φυλακίστηκαν και τα παιδιά του. Βλ. Χατζής, Α. Χ., Οι Ραούλ, Ραλ, Ράλαι, 1080-1800: ιστορική μονογραφία (Kirchhain, Max Schmersow 1909), σελ. 15, ενώ οι συντάκτες του Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit υποστηρίζουν ότι φυλακίστηκαν το 1258. Βλ. Trapp, E. – Beyer, H. – Leontades, I., s.v. Ραούλ Ιωάννης Κομνηνός Δούκας Άγγελος Πετραλείφας στο Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit 10 (Wien 1990), σελ. 105- 106, αρ. 24125. Την ίδια άποψη ακολουθεί και ο Δ. Πολέμης· βλ. Polemis, D., The Doukai: a contribution to byzantine prosopography (London 1968), σελ. 173.

5. Για την πολιτική του αυτοκράτορα Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως να παντρεύει κόρες της αριστοκρατίας με γόνους άσημων οικογενειών βλ.Angold, M., A Byzantine Government in Exile. Government and Society Under the Lascarids of Nicaea (1204-1261)(Oxford 1974), σελ. 77-79.