| |
|
|
|
|
European shores of the Bosporus |
Συγγραφή : Dan Anca (30/9/2008) |
Για παραπομπή: Dan Anca, "European shores of the Bosporus", 2008,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10951> |
|
|
|
|---|
Παραθέματα
|
| |
1. Petrus Gyllius, De Bosporo Thracio, p. 244-245.
Iam uero ut ab Vrbe Byzantio ad Pharum et Cyaneas
pedibus profectus sum, ita a Pharo similiter pedibus
Byzantium reuerti, quam proxime ad littus accedere
potui. Sed primum a Pharo ad Myrleium non potui,
quod littus praeceps et praeruptum sit, perpetuis
rupibus editum in altitudinem plus minusue
quadraginta passuum. Supra hoc littus existit planities
campestris, colliculis et ualliculis distincta, longe
lateque patens, sensim assurgens usque ad uerticem
collis, in quo ante dixi fuisse antiquam Pharum. Itaque
a Pharo ad Chrysorrhoam iter feci per supercilia
collium, per desertas pastiones plenas ericis aliisque
fruticitibus, ubi nihil cultum apparet, praeter exiguas
arationes, non tam iniquitate terrae, quam inopia
agricolarum : si qua descensus patet ad littus, ut patet
ad Myrelium, et ad portum Ephesiorum, statim latae
rupes me impendierunt ut ex altis littoris crepidinibus
mihi saepe ascendendum fuerit ad circumeundas rupes
obuias, et per directos et praeruptos cliuos repere
quadrupedis more habui necesse. A Chrysorrhoa iuxta
littus iter habere potui ad promontorium Smilton, quod
praeceps et abruptum non peruium est, nisi in excelsis
cliuis: inde ad Bathycolpon iuxta Bosporum perrexi: a
Bathycolpo ad Commarodes, exceptis uallibus, uia non
patet in ora maritima, sed anguistissima semita
habetur in arduis cliuis cofragosis et abruptis. A
Commadore ad Leosthenium iter confeci fere
secundum litus. A Leosthenio ad Portum Phidaliae
(excipio ualles) uia duntaxat patet per altos cliuos. A
Phidalia ad oppidum nuncupatum Sycas, siue
Iustinianas, uia patet iuxta Bosporum. A Sycis
Byzantium traiectus est breuior quatuor stadiis, a quo
quidem traiectu appellato Syceno ad finem Bospori
planities maritima (Constantinopoleos partem
continens) accessum latum largitur etiam quam
proxime ad Bosporum.
2. Herodotus, Histories 4.85-88
Δαρεῖος δὲ ἐπείτε πορευόμενος ἐκ Σούσων ἀπίκετο τῆςΚαλχηδονίης ἐπὶ τὸν Βόσπορον, ἵνα ἔζευκτο ἡ γέφυρα,
ἐνθεῦτεν ἐσβὰς ἐς νέα ἔπλεε ἐπὶ τὰς Κυανέας καλεομένας,
τὰς πρότερον πλαγκτὰς Ἕλληνές φασι εἶναι, ἱζόμενος δὲ
ἐπὶ ῥίῳ ἐθηεῖτο τὸν Πόντον, ἐόντα ἀξιοθέητον. Πελαγέων
γὰρ ἁπάντων πέφυκε θωμασιώτατος, τοῦ τὸ μὲν μῆκος
στάδιοί εἰσι ἑκατὸν καὶ χίλιοι καὶ μύριοι, τὸ δὲ εὖρος, τῇ
εὐρύτατος αὐτὸς ἑωυτοῦ, στάδιοι τριηκόσιοι καὶ τρισχίλιοι.
Τούτου τοῦ πελάγεος τὸ στόμα ἐστὶ εὖρος τέσσερες
στάδιοι, μῆκος δὲ τοῦ στόματος ὁ αὐχήν, τὸ δὴ Βόσπορος
κέκληται, κατ’ ὃ δὴ ἔζευκτο ἡ γέφυρα, ἐπὶ σταδίους εἴκοσι
καὶ ἑκατόν ἐστι· τείνει δ’ ἐς τὴν Προποντίδα ὁ Βόσπορος.
Ἡ δὲ Προποντίς, ἐοῦσα εὖρος μὲν σταδίων πεντακοσίων,
μῆκος δὲ τετρακοσίων καὶ χιλίων, καταδιδοῖ ἐς τὸν Ἑλλήσ-
ποντον, ἐόντα στεινότητα μὲν ἑπτὰ σταδίους, μῆκος δὲ
τετρακοσίους. Ἐκδιδοῖ δὲ ὁ Ἑλλήσποντος ἐς χάσμα
πελάγεος τὸ δὴ Αἰγαῖον καλέεται. Μεμέτρηται δὲ ταῦτα
ὧδε. Νηῦς ἐπίπαν μάλιστά κῃ κατανύει ἐν μακρημερίῃ
ὀργυιὰς ἑπτακισμυρίας, νυκτὸς δὲ ἑξακισμυρίας. Ἤδη ὦν
ἐς μὲν Φᾶσιν ἀπὸ τοῦ στόματος (τοῦτο γάρ ἐστι τοῦ
Πόντου μακρότατον) ἡμερέων ἐννέα πλόος ἐστὶ καὶ
νυκτῶν ὀκτώ· αὗται ἕνδεκα μυριάδες καὶ ἑκατὸν ὀργυιέων
γίνονται, ἐκ δὲ τῶν ὀργυιέων τουτέων στάδιοι ἑκατὸν καὶ
χίλιοι καὶ μύριοί εἰσι. Ἐς δὲ Θεμισκύρην τὴν ἐπὶ Θερμώ-
δοντι ποταμῷ ἐκ τῆς Σινδικῆς (κατὰ τοῦτο γάρ ἐστι τοῦ
Πόντου εὐρύτατον) τριῶν τε ἡμερέων καὶ δύο νυκτῶν
πλόος αὗται δὲ τρεῖς μυριάδες καὶ τριήκοντα ὀργυιέων
γίνονται, στάδιοι δὴ τριηκόσιοι καὶ τρισχίλιοι. Ὁ μέν νυν
Πόντος οὗτος καὶ Βόσπορός τε καὶ Ἑλλήσποντος οὕτω
τέ μοι μεμετρέαται καὶ κατὰ τὰ εἰρημένα πεφύκασι,
παρέχεται δὲ καὶ λίμνην ὁ Πόντος οὗτος ἐκδιδοῦσαν ἐς
αὐτὸν οὐ πολλῷ τεῳ ἐλάσσω ἑωυτοῦ, ἣ Μαιῆτίς τε
καλέεται καὶ μήτηρ τοῦ Πόντου.
Ὁ δὲ Δαρεῖος, ὡς ἐθεήσατο τὸν Πόντον, ἔπλεε ὀπίσω
ἐπὶ τὴν γέφυραν, τῆς ἀρχιτέκτων ἐγένετο Μανδροκλέης
Σάμιος. Θεησάμενος δὲ καὶ τὸν Βόσπορον στήλας ἔστησε
δύο ἐπ’ αὐτοῦ λίθου λευκοῦ, ἐνταμὼν γράμματα ἐς μὲν τὴν
Ἀσσύρια, ἐς δὲ τὴν Ἑλληνικά, ἔθνεα πάντα ὅσα περ ἦγε·
ἦγε δὲ πάντα τῶν ἦρχε. Τούτων μυριάδες ἐξηριθμήθησαν,
χωρὶς τοῦ ναυτικοῦ, ἑβδομήκοντα σὺν ἱππεῦσι, νέες δὲ
ἑξακόσιαι συνελέχθησαν. Τῇσι μέν νυν στήλῃσι ταύτῃσι
Βυζάντιοι κομίσαντες ἐς τὴν πόλιν ὕστερον τούτων
ἐχρήσαντο πρὸς τὸν βωμὸν τῆς Ὀρθωσίης Ἀρτέμιδος
χωρὶς ἑνὸς λίθου· οὗτος δὲ κατελείφθη παρὰ τοῦ Διονύσου
τὸν νηὸν ἐν Βυζαντίῳ γραμμάτων Ἀσσυρίων πλέος. Τοῦ
δὲ Βοσπόρου ὁ χῶρος τὸν ἔζευξε βασιλεὺς Δαρεῖος, ὡς
ἐμοὶ δοκέειν συμβαλλομένῳ, μέσον ἐστὶ Βυζαντίου τε καὶ
τοῦ ἐπὶ στόματι ἱροῦ· Δαρεῖος δὲ μετὰ ταῦτα ἡσθεὶς τῇ
σχεδίῃ τὸν ἀρχιτέκτονα αὐτῆς Μανδροκλέα τὸν Σάμιον
ἐδωρήσατο πᾶσι δέκα. Ἀπ’ ὧν δὴ Μανδροκλέης ἀπαρχήν,
ζῷα γραψάμενος πᾶσαν τὴν ζεῦξιν τοῦ Βοσπόρου καὶ
βασιλέα τε Δαρεῖον ἐν προεδρίῃ κατήμενον καὶ τὸν στρατὸν
αὐτοῦ διαβαίνοντα, ταῦτα γραψάμενος ἀνέθηκε ἐς τὸ
Ἥραιον, ἐπιγράψας τάδε·
Βόσπορον ἰχθυόεντα γεφυρώσας ἀνέθηκε
Μανδροκλέης Ἥρῃ μνημόσυνον σχεδίης,
αὑτῷ μὲν στέφανον περιθείς, Σαμίοισι δὲ κῦδος,
Δαρείου βασιλέος ἐκτελέσας κατὰ νοῦν.
3. Polybius 4.43
Τοῦ δὴ στόματος τοῦ τὸν Πόντον καὶ τὴν Προ-
ποντίδα συνάπτοντος ὄντος ἑκατὸν εἴκοσι σταδίων
τὸ μῆκος, καθάπερ ἀρτίως εἶπον, καὶ τοῦ μὲν Ἱε-
ροῦ τὸ πρὸς τὸν Πόντον πέρας ὁρίζοντος, τοῦ δὲ
κατὰ Βυζάντιον διαστήματος τὸ πρὸς τὴν Προπον-
τίδα, μεταξὺ τούτων ἐστὶν Ἑρμαῖον, τῆς Εὐρώπης
ἐπὶ προοχῆς τινος ἀκρωτηριαζούσης ἐν τῷ στόματι
κείμενον, ὃ τῆς μὲν Ἀσίας ἀπέχει περὶ πέντε στά-
δια, κατὰ τὸν στενώτατον δὲ τόπον ὑπάρχει τοῦ
παντὸς στόματος· ᾗ καὶ Δαρεῖον ζεῦξαί φασι τὸν
πόρον, καθ’ ὃν χρόνον ἐποιεῖτο τὴν ἐπὶ Σκύθας
διάβασιν. κατὰ μὲν δὴ τὸν ἄλλον τόπον ἀπὸ τοῦ
Πόντου παραπλήσιός ἐστιν ἡ φορὰ τοῦ ῥεύματος διὰ
τὴν ὁμοιότητα τῶν παρ’ ἑκάτερον τὸ μέρος τῷ στό-
ματι παρηκόντων τόπων· ἐπὰν δ’ εἰς τὸ τῆς Εὐρώπης
Ἑρμαῖον, ᾗ στενώτατον ἔφαμεν εἶναι, φερό-
μενος ἐκ τοῦ Πόντου καὶ συγκλειόμενος ὁ ῥοῦς βίᾳ
προσπέσῃ, τότε δὴ τραπεὶς ὥσπερ ἀπὸ πληγῆς ἐμ-
πίπτει τοῖς ἀντιπέρας τῆς Ἀσίας τόποις. ἐκεῖθεν
δὲ πάλιν, οἷον ἐξ ὑποστροφῆς, τὴν ἀνταπόδοσιν
ποιεῖται πρὸς τὰ περὶ τὰς Ἑστίας ἄκρα καλούμενα
τῆς Εὐρώπης. ὅθεν αὖθις ὁρμήσας προσπίπτει πρὸς
τὴν Βοῦν καλουμένην, ὅς ἐστι τῆς Ἀσίας τόπος,
ἐφ’ ὃν ἐπιστῆναί φασι πρῶτον οἱ μῦθοι τὴν Ἰὼ πε-
ραιωθεῖσαν. πλὴν ὅ γε ῥοῦς τὸ τελευταῖον ὁρμή-
σας ἀπὸ τῆς Βοὸς ἐπ’ αὐτὸ φέρεται τὸ Βυζάντιον,
περισχισθεὶς δὲ περὶ τὴν πόλιν βραχὺ μὲν εἰς τὸν
κόλπον αὑτοῦ διορίζει τὸν καλούμενον Κέρας, τὸ δὲ
πλεῖον πάλιν ἀπονεύει. διευτονεῖν μὲν οὖν οὐκέτι
δύναται πρὸς τὴν ἀντιπέρας χώραν, ἐφ’ ἧς ἐστι
Καλχηδών· πλεονάκις γὰρ τὴν ἀνταπόδοσιν πεποι-
ημένος, καὶ τοῦ πόρου πλάτος ἔχοντος, ἤδη περὶ
τοῦτον τὸν τόπον ἐκλυόμενος ὁ ῥοῦς οὐκέτι βρα-
χείας πρὸς ὀξεῖαν γωνίαν ποιεῖται τὰς ἀνακλάσεις
ἐπὶ τὴν περαίαν, ἀλλὰ μᾶλλον πρὸς ἀμβλεῖαν· διό-
περ ἀπολιπὼν τὴν τῶν Καλχηδονίων πόλιν φέρεται
διὰ πόρου.
4. Strabo 1.3.4
[...] τοῦ δὲ Στράτωνος ἔτι μᾶλλον ἁπτομένου τῆς αἰτιολογίας, ὅτι
φησὶν οἴεσθαι τὸν Εὔξεινον μὴ ἔχειν πρότερον τὸ κατὰ
Βυζάντιον στόμα, τοὺς δὲ ποταμοὺς βιάσασθαι καὶ
ἀνοῖξαι τοὺς εἰς αὐτὸν ἐμβάλλοντας, εἶτ’ ἐκπεσεῖν τὸ
ὕδωρ εἰς τὴν Προποντίδα καὶ τὸν Ἑλλήσποντον. τὸ
δ’ αὐτὸ συμβῆναι καὶ περὶ τὴν καθ’ ἡμᾶς θάλατταν·
καὶ γὰρ ἐνταῦθα τὸν κατὰ στήλας ἐκραγῆναι πόρον,
πληρωθείσης ὑπὸ τῶν ποταμῶν τῆς θαλάττης, κατὰ
δὲ τὴν ἔκρυσιν ἀνακαλυφθῆναι τὰ τεναγώδη πρότε-
ρον. φέρει δ’ αἰτίαν πρῶτον μὲν ὅτι τῆς ἔξω θαλάττης
καὶ τῆς ἐντὸς τοὔδαφος ἕτερόν ἐστιν, ἔπειθ’ ὅτι καὶ
νῦν ἔτι ταινία τις ὕφαλος διατέτακεν ἀπὸ τῆς Εὐρώ-
πης ἐπὶ τὴν Λιβύην, ὡς ἂν [μὴ] μιᾶς οὔσης πρότερον
τῆς τε ἐντὸς καὶ τῆς ἐκτός. καὶ βραχύτατα μὲν εἶναι τὰ
περὶ τὸν Πόντον, τὸ δὲ Κρητικὸν καὶ Σικελικὸν καὶ
Σαρδῷον πέλαγος σφόδρα βαθέα· τῶν γὰρ ποταμῶν
πλείστων καὶ μεγίστων ῥεόντων ἀπὸ τῆς ἄρκτου καὶ
τῆς ἀνατολῆς, ἐκεῖνα μὲν ἰλύος πληροῦσθαι, τὰ ἄλλα
δὲ μένειν βαθέα. διὸ καὶ γλυκυτάτην εἶναι τὴν Πον-
τικὴν θάλατταν τάς τ’ ἐκρύσεις γίνεσθαι εἰς οὓς ἐγκέ-
κλιται τόπους τὰ ἐδάφη. δοκεῖν δὲ κἂν χωσθῆναι τὸν
Πόντον ὅλον εἰς ὕστερον, ἂν μένωσιν αἱ ἐπιρρύσεις
τοιαῦται· [...]
5. Diodorus Siculus 5.47
[...] οἱ δὲ Σαμόθρᾳκες ἱστοροῦσι πρὸ τῶν παρὰ τοῖς ἄλλοις γενομένων κατακλυσμῶν ἕτερον ἐκεῖμέγαν γενέσθαι, τὸ μὲν πρῶτον τοῦ περὶ τὰς Κυ- ανέας στόματος ῥαγέντος, μετὰ δὲ ταῦτα τοῦ Ἑλ-λησπόντου. τὸ γὰρ ἐν τῷ Πόντῳ πέλαγος λίμνης ἔχον τάξιν μέχρι τοσούτου πεπληρῶσθαι διὰ τῶν εἰσρεόντων ποταμῶν, μέχρι ὅτου διὰ τὸ πλῆθος παρεκχυθὲν τὸ ῥεῦμα λάβρως ἐξέπεσεν εἰς τὸν Ἑλ-λήσποντον καὶ πολλὴν μὲν τῆς Ἀσίας τῆς παρὰ θάλατταν ἐπέκλυσεν, οὐκ ὀλίγην δὲ καὶ τῆς ἐπι-πέδου γῆς ἐν τῇ Σαμοθρᾴκῃ θάλατταν ἐποίησε· καὶδιὰ τοῦτ’ ἐν τοῖς μεταγενεστέροις καιροῖς ἐνίουςτῶν ἁλιέων ἀνεσπακέναι τοῖς δικτύοις λίθινα κιο-νόκρανα, ὡς καὶ πόλεων κατακεκλυσμένων. τοὺςδὲ περιληφθέντας προσαναδραμεῖν εἰς τοὺς ὑψη- λοτέρους τῆς νήσου τόπους· τῆς δὲ θαλάττης ἀνα- βαινούσης ἀεὶ μᾶλλον, εὔξασθαι τοῖς θεοῖς τοὺς ἐγχωρίους, καὶ διασωθέντας κύκλῳ περὶ ὅλην τὴννῆσον ὅρους θέσθαι τῆς σωτηρίας, καὶ βωμοὺς ἱδρύσασθαι, ἐφ’ ὧν μέχρι τοῦ νῦν θύειν [...]
|
|---|
| |
|
|
|
|