Αλανοί, οι
Σαρματοϊρανικός λαός που εμφανίζεται στη βυζαντινή ιστορία κατά τους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους. Εγκαταστάθηκαν στη ΝΔ Ευρώπη και αφομοιώθηκαν γρήγορα από τους Βησιγότθους. Επί Ανδρονίκου Β' Παλαιολόγου προθυμοποιήθηκαν, με αντάλλαγμα την άδεια να εγκατασταθούν στα εδάφη της αυτοκρατορίας, να πολεμήσουν εναντίον των Οθωμανών, που απλώνονταν όλο και περισσότερο στις μικρασιατικές βυζαντινές επαρχίες. Μετά την ήττα τους οπισθοχώρησαν και επιδόθηκαν σε λεηλασίες.
|
αρσενιάτες, οι
Οπαδοί και υποστηρικτές του πατριάρχη Αρσένιου Αυτωρειανού, ο οποίος είχε αφορίσει το Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο. Ο Μιχαήλ κατόρθωσε το 1265 να απαλλαγεί από τον Αρσένιο· έκτοτε οι οπαδοί του Αρσενίου βρίσκονταν σε ρήξη με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και δεν αναγνώριζαν τους διαδόχους του στον πατριαρχικό θρόνο. Πολιτικά ήταν οπαδοί της δυναστείας των Λασκάρεων και αντίπαλοι της δυναστείας των Παλαιολόγων. Η έριδα λύθηκε το 1284, με τη μεταφορά των λειψάνων του Αρσενίου στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης από τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο.
|
Καταλανική Εταιρεία, η
(almugavares, compagnia) Μισθοφορική ομάδα Καταλανών, με άρτιο εξοπλισμό και πολεμική ετοιμότητα, που αριθμούσαν μερικές χιλιάδες. Το 1303 ήρθαν να βοηθήσουν το Βυζάντιο στις μάχες εναντίον των Τούρκων, όμως σύντομα στράφηκαν εναντίον της Αυτοκρατορίας και επιδόθηκαν σε μεγάλες λεηλασίες. Μετά τη μάχη του Ορχομενού της Κωπαΐδας, το 1311, κατέκτησαν το βουργουνδικό δουκάτο των Αθηνών.
|
Σικελικός Εσπερινός, ο
Η επανάσταση που ξέσπασε τον Μάρτιο του 1282 στο Παλέρμο, δίνοντας αιματηρό τέλος στην κυριαρχία του Καρόλου Ανδεγαυού στη Σικελία. Η στάση είχε υποκινηθεί από τον Πέτρο της Αραγωνίας, που ήθελε την κυριαρχία στη Σικελία, και από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο, που απειλούνταν από την πολιτική του Καρόλου. Η ανατροπή του Καρόλου σήμανε την απαλλαγή της πρόσφατα αναστηλωμένης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από έναν επικίνδυνο εχθρό και από τον αντιβυζαντινό συνασπισμό του οποίου ήταν η ψυχή.
|
σιτόκριθον, το
Φόρος σε είδος που εφήρμοσε το 1304 ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος· σύμφωνα με τον Γεώργιο Παχυμέρη, κάθε χωρικός ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει έξι μόδιους σιτάρι και τέσσερις μόδιους κριθάρι.
|
υπέρπυρο, το
Βυζαντινό κοιλόκυρτο χρυσό νόμισμα 4,3 γραμμαρίων και 20,5 καρατιών, που εισήχθη το 1092 από τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό. Διατηρήθηκε σε χρήση μέχρι το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με μεγάλες αλλαγές στην περιεκτικότητα σε χρυσό.
|
χρυσόβουλο, το
Το χρυσόβουλο ή χρυσόβουλλον είναι το πιο επίσημο έγγραφο που εκδιδόταν από τη γραμματεία των Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Ονομάζεται έτσι γιατί φέρει τη χρυσή βούλα του αυτοκράτορα.
|