Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Άγιος Προκόπιος, Ναός Χαλάτς Μαναστίρ, Ζωγραφικός Διάκοσμος

Συγγραφή : Φουκανέλη Γεωργία (16/10/2003)

Για παραπομπή: Φουκανέλη Γεωργία, «Άγιος Προκόπιος, Ναός Χαλάτς Μαναστίρ, Ζωγραφικός Διάκοσμος», 2003,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3388>
Άγιος Προκόπιος, Ναός Χαλάτς Μαναστίρ, Ζωγραφικός Διάκοσμος (11/7/2008 v.1) St. Prokopios, Halaç Manastır, Wall Painting (21/7/2008 v.1) 
 

1. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού

Στην αψίδα του Ιερού Βήματος του Χαλάτς Μαναστίρ (Hallaç Manastir Kilisesi), μέσα σε ορθογώνιο γραπτό πλαίσιο, σώζεται η παράσταση της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας καθισμένης σε θρόνο με λυρόσχημο διακοσμημένο ερεισίνωτο. Εκατέρωθεν αυτής απεικονίζονται ένας αρχάγγελος και ένας επίσκοπος. Η μορφή της Θεοτόκου και η παράσταση του Χριστού, τον οποίο κρατά στα χέρια της, είναι σχεδόν κατεστραμμένες. Ο αρχάγγελος στα δεξιά της εικονίζεται σε μετωπικός και φορά αυτοκρατορικά ενδύματα. Στο δεξί του χέρι κρατά σφαίρα και στο αριστερό ράβδο διακοσμημένη.

Αριστερά της Θεοτόκου ο επίσκοπος παριστάνεται επίσης μετωπικός, κρατώντας κώδικα με πλούσια στάχωση. Φορά ωμοφόριο, επιτραχήλιο και εγχείριο. Σύμφωνα με τον εικονογραφικό του τύπο, τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά, μαύρα μαλλιά και γένια, και την αποσπασματικά σωζόμενη επιγραφή,1 ο επίσκοπος ταυτίζεται με τον Μέγα Βασίλειο. Την ταύτιση ενισχύει και δεύτερη γραπτή επιγραφή στον νοτιοδυτικό πεσσό του ναού, η οποία αναφέρει το όνομα «Βασίλειος» και θεωρείται ότι αποτελεί τμήμα επίκλησης ή αγιολογικής επιγραφής, που συνόδευε παράσταση του Μεγάλου Βασιλείου και σήμερα δεν σώζεται. Ας σημειωθεί ότι η παράσταση του Μεγάλου Βασιλείου στην αψίδα και η γραπτή επιγραφή στον πεσσό του ναού είναι τα στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Μέγα Βασίλειο.

Μεταξύ του θρόνου της Θεοτόκου και του Μεγάλου Βασιλείου, κάποια υπολείμματα ώχρας οδήγησαν πολλούς ερευνητές στην υπόθεση ότι στο σημείο αυτό υπήρχε παράσταση του κτήτορα του ναού.2 Η θέση της παράστασης και η διάταξή της, με τη Θεοτόκο και τον επώνυμο άγιο του ναού, είναι κοινές για κτητορικές παραστάσεις. Ωστόσο, τα κατάλοιπα είναι ελάχιστα και δεν επιτρέπουν ασφαλή ερμηνεία.

Ο λοιπός διάκοσμος του ναού συνίσταται σε απλά γραμμικά διακοσμητικά μοτίβα με κόκκινο χρώμα στα τόξα του ναού και στο εσωτερικό της βἀσης του τρούλου. Κόκκινο χρώμα έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να τονιστούν τα γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη του ναού. Παρόμοιος διάκοσμος απαντά και στο ταφικό παρεκκλήσιο νότια του ναού.

1. Rodley, L., Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia (Cambridge 1985), σελ. 23.

2. Rodley, L., "Hallac Manastir. A cave monastery in Byzantine Cappadocia", Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 32 (1982-1983), σελ. 425-434.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.