Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Μπάσκιοϊ

Συγγραφή : Σταματόπουλος Δημήτριος (4/9/2001)

Για παραπομπή: Σταματόπουλος Δημήτριος , «Μπάσκιοϊ», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=12073>
Μπάσκιοϊ (27/7/2009 v.1) Başköy - προς ανάθεση 
 

1. Ανθρωπογεωγραφία

Χωριό στην κοιλάδα του Καρασού (Γάλλος), αριστερού παραποτάμου του Σαγγάριου. Απείχε μόλις ένα χιλιόμετρο από τα Κιουπλιά· στην πραγματικότητα, θεωρούνταν προέκτασή τους. Το γεγονός αυτό εξηγεί και την ετυμολογία της ονομασίας: Μπάσκιοϊ (baş = κεφάλι, κορυφή, köy = χωριό) ή Μπασμαχαλάς, δηλαδή το πρώτο χωριό ή η πρώτη συνοικία. Η ονομασία του οικισμού ήταν κοινή τόσο για το μουσουλμανικό όσο και για το ελληνικό-χριστιανικό στοιχείο. Πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το χωριό φαίνεται πως αριθμούσε περίπου 600 οικογένειες, από τις οποίες τουλάχιστον οι μισές ήταν ελληνορθόδοξες.1

Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν αργότερα στο χωριό· ο σημαντικότερος λόγος που προσέλκυσε αρκετούς από αυτούς εκεί ήταν το λαθρεμπόριο καπνού που διεξαγόταν στην περιοχή. Οι ελληνορθόδοξοι του οικισμού ήταν τουρκόφωνοι. Λίγοι ήταν οι μορφωμένοι που γνώριζαν την ελληνική γλώσσα. Η Θεία Λειτουργία γινόταν στην ελληνική, αλλά μία φορά το μήνα, όπως και στις μεγάλες γιορτές, η εξήγηση του Ευαγγελίου γινόταν στα τουρκικά. Τα τραγούδια των κατοίκων ήταν ως επί το πλείστον τουρκικά, αλλά καμιά φορά τραγουδούσαν και ελληνικά με θρακιώτικους ρυθμούς (ίσως ενδεικτικό της καταγωγής μέρους των ελληνορθοδόξων).

2. Διοικητική εξάρτηση - Θρησκεία - Εκπαίδευση

Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε για τις αρχές του 20ού αιώνα, το Μπάσκιοϊ ανήκε στο μουδουρλίκι των Κιουπλιών, του καϊμακαμλικιού του Σογιούτ, που με τη σειρά του ανήκε στο μουτεσαριφλίκι του Μπιλετζίκ και στο βιλαέτι της Προύσας. Στο μουδουρλίκι των Κιουπλιών υπάγονταν και τα χωριά Άκσεχιρ, Ασαάκιοϊ, Πάλτους και Κιζίλ Καγιά. Το χωριό ανήκε εκκλησιαστικά στη μητρόπολη Νικαίας.

Η μοναδική εκκλησία του οικισμού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο. Ήταν πέτρινη με χωρητικότητα περίπου 400-500 ατόμων. Μάλλον χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Το χωριό διέθετε επίσης αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο, τα οποία στεγάζονταν σε χωριστά κτήρια (τριώροφο το πρώτο, διώροφο το δεύτερο) και βρίσκονταν δεξιά και αριστερά μέσα στον περίβολο της εκκλησίας. Οι μουσουλμάνοι του οικισμού είχαν δύο τζαμιά με μεγάλους μιναρέδες, όπως και ένα σχολείο και ένα ιεροδιδασκαλείο (medrese).

3. Στοιχεία Οικονομίας

Η κύρια παραγωγική δραστηριότητα των κατοίκων ήταν η σηροτροφία, η παραγωγή καπνού και οπωροκηπευτικών και η αμπελουργία. Τα κουκούλια τα πουλούσαν στα Κιουπλιά. Στο χωριό λειτουργούσαν και δύο εργοστάσια, από τα οποία το ένα απασχολούσε 60 εργάτριες και το άλλο 70 (εκτός του ανδρικού προσωπικού, που απασχολούνταν σε επικουρικές εργασίες).

4. Εγκατάσταση στην Ελλάδα

Μετά την Έξοδο, οικογένειες του οικισμού εγκαταστάθηκαν στις Σέρρες, στο Δορύλαιο (ή Τσαμπάζικα) Σερρών, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.

1. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, φάκ. Β 95. Παρόμοια στοιχεία δίνει για τις αρχές του 20ού αιώνα (1905) ο Μ. Μωυσείδης, ο οποίος αναφέρεται σε συνολικό πληθυσμό 3.000 κατοίκων (600 οικογένειες με ελάχιστο αριθμό μελών 5 κατά οικογένεια), από τους οποίους οι μισοί ήταν ελληνορθόδοξοι και οι άλλοι μισοί μουσουλμάνοι, βλ. Μωυσείδης, Μ., «Τα Κουπλιά και αι περίοικοι ορθόδοξοι κοινότητες», Ξενοφάνης 3 (1905), σελ. 423. Η αναλογία πρέπει να άλλαξε τα επόμενα χρόνια υπέρ του ελληνορθόδοξου στοιχείου. Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, το 1867 υπήρχαν στον οικισμό 200 ελληνορθόδοξες οικογένειες και 150 μουσουλμανικές, βλ. Κλεώνυμος, Μ. – Παπαδόπουλος, Χ., Βιθυνικά, ή Επίτομος μονογραφία της Βιθυνίας και των πόλεων αυτής (Κωνσταντινούπολις 1867), σελ. 147. Ο Θ. Καβαλιέρος-Μαρκουίζος για το 1909 αναφέρει 200 οικογένειες ελληνορθοδόξων, βλ. Καβαλιέρος-Μαρκουίζος, Θ., Από Κωνσταντινουπόλεως εις Νίκαιαν. Ταξειδιωτικαί εντυπώσεις εκ Βιθυνίας, μετ’ εικόνων (Κωνσταντινούπολις 1909), σελ. 162. Η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το 1922 δίνει τον αριθμό των 1.200 ελληνορθόδοξων κατοίκων, βλ. Patriarcat Oecumenique, Les atrocités Kémalistes dans les régions du Pont et dans le reste de l’Anatolie (Constantinople 1922), σελ. 264.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.