1. Βιογραφικά στοιχεία
Ο Πολέμων –που αργότερα του αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός «Περιηγητής» λόγω των πολλών ταξιδιών του και των γεωγραφικών και ιστορικών συγγραμμάτων του– υπήρξε ένας από τους παραγωγικότερους συγγραφείς ταξιδιωτικών κειμένων. Τις σχετικά λίγες πληροφορίες για τη ζωή και τα ταξίδια του τις αντλούμε από το λεξικό του Σούδα και ίσως από μία επιγραφή προξενίας προς τιμήν του στους Δελφούς.1 Πάντως για το έργο του μας πληροφορούν αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Στράβων (64/62 π.Χ.-περ. 24 μ.Χ.), ο Αθήναιος (3ος αι. μ.Χ.) και ο Πλούταρχος (1ος-2ος αι. μ.Χ.).2
Ο Πολέμων γεννήθηκε στο χωριό Γλυκεία, στη γεωγραφική επικράτεια του Ιλίου της Τρωάδος, στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. Το λεξικό του Σούδα αναφέρει ότι ήταν σύγχρονος του Πτολεμαίου Επιφανούς (203-180 π.Χ.), καταρρίπτοντας τον ισχυρισμό του Ασκληπιάδη από τη Μύρλεια ότι ήταν μαθητής του Παναιτίου. Αν η ταύτισή του με τον Πολέμωνα που αναφέρεται στην προξενική επιγραφή των Δελφών είναι σωστή, τότε ήταν γιος του Μιλησίου3 και άσκησε το αξίωμα του προξένου στους Δελφούς κατά τα έτη 177-176 π.Χ.
2. Δράση
Ο Πολέμων ταξίδεψε πολύ, όπως μαρτυρεί και η προσωνυμία του, σε περιοχές όπως η Μεγάλη Ελλάδα και η Σικελία, η κυρίως Ελλάδα και η Μικρά Ασία. Βασικό κίνητρo για τα ταξίδια του ήταν τα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Συχνά όμως, όπως συνέβαινε με προσωπικότητες του πνεύματος στην Ελληνιστική περίοδο, τα ταξίδια του μπορεί να είχαν και πολιτικό χαρακτήρα, όπως φαίνεται και από την προαναφερθείσα επιγραφή των Δελφών. Μεγάλο μέρος του έργου του είναι αφιερωμένο στην Αθήνα, όπου ο Πολέμων είχε αποκτήσει πολιτικά δικαιώματα.
3. Αποτιμήσεις
Οι σύγχρονοί του, και ιδιαίτερα ο Πλούταρχος, θεωρούσαν τον Πολέμωνα «ακούραστο» και «πολυγραφότατο» συγγραφέα με ποικίλα ενδιαφέροντα. Τα έργα του επικεντρώνονταν στο χώρο της κυρίως Ελλάδας, αλλά σχετίζονταν και με τα μικρασιατικά παράλια. Η ταυτόχρονη παρουσία του ως λόγιου και πολιτικού άνδρα και το ερευνητικό πνεύμα του τον καθιστούν γνήσιο εκπρόσωπο της Ελληνιστικής εποχής και σκέψης.
4. Έργο
Τα έργα του Πολέμωνος μας είναι γνωστά κυρίως από μνείες και σύντομα παραθέματα άλλων συγγραφέων. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα δεν είμαστε σίγουροι για την αυθεντικότητά τους. Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) περιηγητικά, ιστοριοδιφικά και αρχαιολογικά κείμενα, β) συμπιλήματα ή σχόλια σε έργα άλλων συγγραφέων, γ) επιστολές ή πραγματείες για ζητήματα ερμηνευτικά, λατρευτικά, γλωσσολογικά κ.ά. Τόσο η θεματολογία όσο και η πραγμάτευση του υλικού του μαρτυρούν ότι ο προσανατολισμός του ήταν κυρίως γεωγραφικός, με ιστοριοδιφικά ενδιαφέροντα. Τα περισσότερα έργα του είναι περιγραφές πόλεων, όπου γίνεται παράλληλα αναφορά στην ιστορία και στα μνημεία τους. Μάλιστα, με το σύγγραμμά του Περί των κατά πόλεις επιγραφών ο Πολέμων έγινε στην ουσία ο πατέρας της επιγραφικής επιστήμης, αφού συγκέντρωσε και εξέδωσε επιγραφές, κυρίως αυτές που συνόδευαν αναθήματα σε σημαντικές πόλεις και λατρευτικά κέντρα, όπως η Σπάρτη, οι Δελφοί κ.ά.4 |
1. Σούδ., βλ. λ. Πολέμων· SIG 3, 585.114. 2. Στράβ. 9.1.16· Πλούτ., Συμποσ. Προβλ. 5.2, σελ. 675b. Ο Αθήναιος είναι η βασική πηγή μας, καθώς διασώζει αποσπάσματα του έργου του Πολέμωνος σε πολλά σημεία των Δειπνοσοφιστών. 3. Ωστόσο οι απόψεις γι’ αυτό διαφέρουν: το λεξικό του Σούδα αναφέρει ότι ο πατέρας του Πολέμωνος ονομαζόταν Ευηγέτης. 4. Εξαιτίας του ιστοριοδιφικού-αρχαιολογικού προσανατολισμού των έργων του Πολέμωνος ο Sarton, G., A History of Science (Cambridge Mass. 1959), σελ. 414, εξήγαγε το συμπέρασμα ότι ενδέχεται να ήταν κατ’ επάγγελμα ξεναγός. Αν όμως η ταύτισή του με τον πρόξενο στους Δελφούς είναι σωστή, τότε η άποψη αυτή μάλλον δεν ευσταθεί, καθώς το επάγγελμα του ξεναγού δεν αρμόζει σε άνθρωπο με τέτοια τιμητική θέση. Μάλλον λοιπόν πρέπει να θεωρήσουμε ότι επρόκειτο για έναν παθιασμένο ταξιδευτή, ίσως και για πολιτικό που συνδύαζε το λειτούργημά του με το πάθος για γνώση. |