Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Εμφάνιση Νομίσματος

Συγγραφή : Κατσάρη Κωσταντίνα (10/10/2002)

Για παραπομπή: Κατσάρη Κωσταντίνα, «Εμφάνιση Νομίσματος», 2002,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=4240>
Εμφάνιση Νομίσματος (2/7/2009 v.1) Invention of coinage (28/1/2011 v.1) 
 

1. Προέλευση νομίσματος

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι ο ο Κροίσος, ο βασιλιάς της Λυδίας, ήταν ο πρώτος που έκοψε αργυρά και χρυσά νομίσματα, αν και υπάρχουν ερευνητές πoυ αμφισβητούν την αξιοπιστία αυτής της παράδοσης. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι, αν οι πρώτες αργυρές κοπές προέρχονται από το βασίλειο της Λυδίας, μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός μπορεί να τέθηκε σε κυκλοφορία πριν από την κατάληψη της περιοχής από τους Πέρσες, το 547 π.Χ. Και ενώ η παραγωγή χρυσών νομισμάτων αργότερα περιορίστηκε στα νομισματοκοπεία της Περσίας, οι μικρασιατικές πόλεις προτίμησαν την παραγωγή και διακίνηση αργυρών νομισμάτων τόσο στις τοπικές όσο και στις διεθνείς αγορές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας εξαιρετικά μικρός αριθμός πόλεων συνέχισε την παράδοση της κοπής νομισμάτων από ήλεκτρο.1

2. Κροίσειος στατήρας

Ο χρυσός αυτός στατήρας έλαβε το όνομα «κροίσειος» κατά την Αρχαιότητα, επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, ο βασιλιάς Κροίσος εξέδωσε πρώτος το συγκεκριμένο νόμισμα. Στον εμπροσθότυπο παρατηρούμε λέοντα σε κατατομή προς τα δεξιά και ταύρο σε κατατομή προς τα αριστερά, ενώ ο οπισθότυπος φέρει έγκοιλο τετράγωνο. Οι ίδιοι τύποι αποτυπώθηκαν τόσο στα αργυρά νομίσματα όσο και σε ορισμένα σπάνια νομίσματα από ήλεκτρο. Ορισμένοι σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι οι πρώτοι κροίσειοι κόπηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κροίσου, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι οι πρώτες κοπές ανήκουν στην Περσική εποχή. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις το νομισματοκοπείο που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή τους ήταν κατά πάσα πιθανότητα οι Σάρδεις.2

3. Δαρεικοί στατήρες

Ο όρος «δαρεικός» χρησιμοποιούνταν από τους Έλληνες για να περιγράψει τα χρυσά περσικά νομίσματα και πρώτη φορά τον συναντούμε στον Ηρόδοτο, ο οποίος περιγράφει τη συνάντηση ανάμεσα στο βασιλιά Ξέρξη και τον πλούσιο Λυδό Πυθία. Ο Πυθίας υποστήριζε ότι έχει στην κατοχή του περίπου τέσσερα εκατομμύρια στατήρες δαρεικούς, ένα ποσό μυθικό για την εποχή εκείνη. Σήμερα οι περισσότεροι ερευνητές αποδέχονται ότι η ονομασία «δαρεικός» έχει τις ρίζες της στο όνομα του Δαρείου Α’. Οι πρωιμότερες επιγραφικές αναφορές σε τέτοιου είδους νομίσματα χρονολογούνται μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και τα διαφοροποιούν από τους κροίσειους στατήρες. Συγκεκριμένα οι δαρεικοί ήταν χρυσές κοπές που έφεραν αρχικά παράσταση βασιλικού τοξότη, η οποία αργότερα αντικαταστάθηκε από παραστάσεις λέοντα και ταύρου. Είναι πιθανό να εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν στην αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια του 5ου αιώνα, αν και η παραγωγή τους ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, πιθανόν στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα.3

4. Σίγλοι

Η ελληνική λέξη «σίγλος» (ή σίκλος) ταυτίζεται με την εβραϊκή shekel, που χρησιμοποιούνταν ήδη πριν από την εισαγωγή του νομίσματος στις αγορές της Ασίας. Ο όρος σίγλος εμφανίζεται πρώτη φορά σε επιγραφές του τέλους του 5ου αι. π.Χ. και αναφέρεται σε ένα νόμισμα που κυκλοφορούσε ευρέως έως και την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Επρόκειτο για αργυρό νόμισμα μικρής υποδιαίρεσης, που έφερε ως παράσταση το βασιλικό τοξότη. Τόσο η τυπολογία τους όσο και οι νομισματικοί θησαυροί επιβεβαιώνουν ότι εκδόθηκαν και κυκλοφορούσαν την ίδια εποχή με τους δαρεικούς στατήρες (τέλη του 6ου ή αρχές 5ου αι. π.Χ.) και κατά πάσα πιθανότητα από το ίδιο νομισματοκοπείο, τις Σάρδεις. Ενώ η χρήση τους συνεχιζόταν για αιώνες, η κυκλοφορία τους στο χώρο αποδεικνύεται πολύ περιορισμένη.

Συγκεκριμένα, ο σίγλος εμφανίζεται σε θησαυρούς της δυτικής Μικράς Ασίας· μόνο περιστασιακά χρησιμοποιούνταν στις αγορές της Αιγύπτου και της Συρίας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι τελευταίες κοπές εμφανίζονται πιο συχνά στην Περσία (Βαβυλώνα) από ό,τι οι πρωιμότερες κοπές, ένα φαινόμενο που μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι κάποια από αυτά τα μεταγενέστερα νομίσματα κόπηκαν σε ανατολικά νομισματοκοπεία, αν και η δυτική Μικρά Ασία εξακολουθούσε να παράγει μεγάλες ποσότητες.4

5. Μη περσικά νομισματοκοπεία

Επιπλέον ένας σεβαστός αριθμός πόλεων-κρατών στη Μικρά Ασία παρήγε αργυρά νομίσματα κατά το τέλος του 6ου αι. π.Χ. Η Χίος ξεκίνησε την έκδοση διδράχμων που έφεραν το σήμα της πόλης, τη σφίγγα. Ένα δεύτερο νησί στα παράλια της δυτικής Μικράς Ασίας, η Λέσβος, παρήγε περίπου την ίδια εποχή νοθευμένα αργυρά νομίσματα, παρεκκλίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο από τον κανόνα που θέλει τις αρχαϊκές πόλεις να εκδίδουν κοπές με μέταλλο υψηλής ποιότητας. Επιπλέον, η πόλη της Μιλήτου εκδίδει αργυρά διόβολα (και ίσως στατήρες), τα οποία φέρουν στον εμπροσθότυπο παράσταση λέοντα και στον οπισθότυπο αστρόσχημο άνθος. Άλλα νομισματοκοπεία που προτίμησαν τον άργυρο αντί για το ήλεκτρο ήταν η Φώκαια, η Σάμος, οι Ερυθραί, οι Κλαζομεναί και η Κνίδος. Οι διαφοροποιήσεις σε ποιότητα μετάλλου, σε τεχνική ικανότητα και στους κανόνες στάθμισης που χαρακτηρίζουν τις παραπάνω κοπές υποδηλώνουν την ανεξάρτητη εξέλιξη της νομισματοκοπίας σε διαφορετικές περιοχές κατά τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. Η περσική επέλαση στη δυτική Μικρά Ασία που πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο δε φαίνεται να επηρέασε αποφασιστικά την παραγωγή νομίσματος, με εξαίρεση τις νομισματικές εκδόσεις των ιωνικών πόλεων που συμμετείχαν στην εξέγερση του 499 π.Χ., οπότε οι στατήρες που κόβονταν σε ορισμένα νομισματοκοπεία παρουσιάζουν ομοιότητες όσον αφορά το υλικό και το στιλ. Τελικά η παραγωγή διακόπηκε αμέσως μετά την καταστολή της εξέγερσης και δε συνεχίστηκε έως και το τέλος των Περσικών πολέμων.5

1. Σύμφωνα με μια διαδεδομένη άποψη, οι πρώτες αργυρές κοπές ανήκουν στην Περσική περίοδο του νομισματοκοπείου των Σάρδεων και κατά συνέπεια η αρχή της παραγωγής τόσο των αργυρών όσο και των χρυσών νομισμάτων πρέπει να μετατεθεί στην ίδια περίοδο. Price, Μ., “Croesus or pseudo-Croesus? Hoard or hoax? Problems concerning the sigloi and double sigloi of the Croeseid type”, στο Houghton, Α. et al. (επιμ.), Festschrift für Leo Mildenberg (Wetteren 1984), σελ. 211-221.

2. Βλέπε σημ. 1. Επίσης Vickers, Μ., “Early Greek Coinage: A reassessment”, Numismatic Chronicle 145 (1985), σελ. 1 κ.ε., κυρίως σελ. 4-9. Υπάρχει η άποψη, η οποία είναι ίσως περισσότερο πιθανή, ότι κάποια από τα νομίσματα ανήκουν σε προγενέστερη περίοδο. Βλ. Carradice, Ι., “The ‘Regal’ Coinage of the Persian Empire”, στο Carradice, Ι. (επιμ.), Coinage and Administration in the Athenian and Persian Empires, The Ninth Symposium on Coinage and Monetary History (BAR International Series 343, Oxford 1987), σελ. 73-95, κυρίως σελ. 74· Root, M.C., “Evidence from Persepolis for the dating of Persian and Archaic Greek Coinage”, Numismatic Chronicle 148 (1988), σελ. 1-12.

3. Βλέπε σημ. 2. Carradice, Ι., “The ‘Regal’ Coinage of the Persian Empire”, στο Carradice, Ι. (επιμ.), Coinage and Administration in the Athenian and Persian Empires, The Ninth Symposium on Coinage and Monetary History (BAR International Series 343, Oxford 1987), σελ. 75-76· Descat, R., “Darius Ier et la monnaie”, Annali: Istituto Italiano di Numismatica 42 (1995), σελ. 9-20.

4. Carradice, Ι., “The ‘Regal’ Coinage of the Persian Empire”, στο Carradice, Ι. (επιμ.), Coinage and Administration in the Athenian and Persian Empires, The Ninth Symposium on Coinage and Monetary History (BAR International Series 343, Oxford 1987), σελ. 76-90· Kraay, C.M., Archaic and Classical Greek Coins (London 1976), σελ. 32-34.

5. Carradice, I., Price, M., Coinage in the Greek World (London 1988), σελ. 32-33· Jenkins, G.K., Ancient Greek Coins2 (London 1990), σελ. 18-19.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.