κεφαλή, η/κεφαλατικεύων, ο
Βυζαντινός όρος που δήλωνε κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο τον ανώτατο αξιωματικό της επαρχιακής διοίκησης. Από τα μέσα του 13ου αιώνα το αξίωμα σταδιακά αντικατέστησε το αξίωμα του δούκα. Από το 14ο αιώνα η κεφαλή ασκούσε την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση καπετανικίου, μιας επαρχιακής διοικητικής μονάδας μικρότερης από το θέμα, ή και κάστρου. Στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ο αξιωματούχος ονομαζόταν και κεφαλατικεύων. Στις βυζαντινές πηγές ο όρος "κεφαλή" χρησιμοποιείται επίσης και για τους αρχηγούς και τους επικεφαλής ορισμένων ομάδων στη θεματική οργάνωση και αργότερα, ενώ "κεφαλατικεύοντες" επιφορτίζονται ορισμένες διοικητικές εξουσίες στις πόλεις κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο.

πιγκέρνης, ο
Επίσης πικέρνης ή επικέρνης. Οινοχόος των ανακτόρων. Αξιωματούχος στην προσωπική υπηρεσία του αυτοκράτορα [πιθανώς από το λατινικό pincerna ή παράγωγο του επι-κεράννυμι, αναμειγνύω (κρασί)]. Στο ύστερο Βυζάντιο ο πιγκέρνης ήταν υψηλός τιμητικός τίτλος, ενώ το 14ο αιώνα αποδόθηκε σε εξαιρετικά σημαντικά πρόσωπα, όπως ο Αλέξιος Φιλανθρωπηνός.

τούρμα, η
Διοικητική υποδιαίρεση του θέματος κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο, υποδιαιρούμενη με τη σειρά της σε δρούγγους και βάνδα (από το λατ. turma = ίλη ιππικού).

χρυσόβουλο, το
Το χρυσόβουλο ή χρυσόβουλλον είναι το πιο επίσημο έγγραφο που εκδιδόταν από τη γραμματεία των Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Ονομάζεται έτσι γιατί φέρει τη χρυσή βούλα του αυτοκράτορα.